İş dünyası temsilcileri beklentilerin üzerinde gelen 3. çeyrek verilerini değerlendirdi.
Temsilcilerin büyüme rakamlarına ilişkin öne çıkan ifadeleri özetle şöyle;
TİM Başkanı Mustafa Gültepe: Soluklanma yılı
2023 yılı küresel ticarette bir ‘soluklanma yılı’ olarak öne çıkıyor. Buradan, tabir-i caizse kondisyonu yüksek ülkeler ipi göğüsleyerek çıkacak. Yani üretim altyapısıyla, yeni yatırımlarla, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleriyle fark yaratan ülkelerden bahsediyorum. Türkiye de bu ülkelerden biri. Önemli ihracat pazarlarımızda kritik oranda talep daralmaları göze çarpıyor. Buna rağmen yıl sonu ihracat hedefimize doğru emin adımlarla ilerliyoruz. Dünya Ticaret Örgütü 2023 yılı küresel mal ticareti tahminini yüzde 1,7’den yüzde 0,8’e çekmiş durumda. 2024 yılı için ise mal ticareti tarafından iyimser bir tablo var. İhracatın büyüme rakamlarımıza desteğinin daha da artacağı dönemleri 2024’de yaşayacağız. ‘Türkiye İhracatla Yükselecek’ derken kast ettiğimiz pek çok başlık var. Büyüme de bu başlıklardan bir tanesi ve belki de en önemlisi. Türkiye, üretim ve ihracat öncülüğünde büyümeye aralıksız şekilde devam edecek.
İTO Başkanı Şekib Avdagiç: Sanayinin yeniden pozitife dönmesi önemli
Bir önceki çeyrekte büyümeye negatif katkı veren sanayinin yeniden pozitife dönmesin önemli. Büyümeye en yüksek katkı tüketimden gelmiş olsa da bu katkıda belirgin yavaşlama gözledik. Bunu da yeni programın hedefleriyle uyumlu bir şekilde, ekonomide dengelenmenin işaretlerini vermesi bakımından değerli buluyoruz. Diğer yandan, ana ihracat pazarlarındaki yavaşlamanın etkisiyle net dış talebin, üçüncü çeyrekte de büyümeye katkısının azaldığını görüyoruz. Ancak son aylarda ithalatta gözlenen yavaşlamanın etkisiyle önümüzdeki dönemlerde net dış talebin büyümeye negatif katkısının azalmasını bekliyoruz. Büyümeye sadece rakama indirgenmiş bir veri olarak bakmıyoruz. Büyümenin yanı sıra toplumsal refahı çok önemsiyoruz. Dolayısıyla bir yandan enflasyonla mücadele ederken bir yandan da üretimin, istihdamın ve ihracatın önceliklendirildiği politikaların bir denge içinde götürülmesi gerektiğine inanıyoruz.”
DEİK Başkanı Nail Olpak: Yatırım ve ihracat artışı olumlu
Yılın ilk yarısındaki yüzde 4 büyümeden sonra gelen bu veri, küresel olarak ekonomik aktivitenin yavaşladığı bir dönemde Türkiye’nin üretim hızının arttığını, dünyadan pozitif ayrıştığımızı ve büyümede dengelenmeye yönelik sürecin yürüdüğünü gösteriyor
Sektörel olarak bakıldığında, sanayi yüzde 5,7, inşaat yüzde 8,1, tarım yüzde 0,3 arttı. Bu da büyümenin genele yayıldığını ifade ediyor. Talep açısından, hane halkı tüketiminin yüzde 11,2 ve kamu harcamalarının yüzde 5,3 artması büyümede tüketimin hâlâ ağırlığını gösterirken, azalma eğiliminde olması da önemli. 2022’nin son çeyreğinden başlayarak 3 çeyrektir büyümeye negatif katkı veren ihracatın, bu dönem yüzde 1,1 artarak pozitif katkı vermesi olumlu bir gelişme. Yatırım harcamalarının ilk 2 çeyrekte sırasıyla yüzde 3,8 ve 5,6 büyümesinden sonra bu dönem çift hanelere çıkarak yüzde 14,7 büyümesi de memnuniyet verici. Bir yandan enflasyonla mücadelede kapsamında adımlar atılırken bir yandan da ihracat ve yatırım odaklı büyümeyi destekleyici politika adımları atılması değerli. Büyümede yatırım ve ihracat artışı, dengelenme süreci için olumlu.
MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı: Üretim ve ihracat odaklı büyümenin süreceğine inancımız tam
Net dış talebin büyümeye katkısı ise üçüncü çeyrekte ithalatın ihracattan hızlı bir şekilde artmasıyla, maalesef negatif yönde 2,6 puan olmuştur. GSYH’yi oluşturan faaliyetlerin tamamında artış gözlenmesi, üçüncü çeyrekte büyümenin bütün sektörlere yayıldığını göstermesi bakımından, oldukça önemli bir gelişme olmuştur. Bugün açıklanan rakamlar, milli ekonomimize olan güvenimizin ne kadar yerinde olduğunu teyit eder niteliktedir. Yüzde 5,9’luk büyüme performansı, yılın sonuna yaklaştığımız şu günlerde, 2024 yılı için de çok büyük bir motivasyon kaynağı olacaktır. Bu vesileyle, reel sektör temsilcileri olarak bizler, Türkiye ekonomisinin üretim, ihracat ve istihdam odaklı büyüme sürecinin devam edeceğine ve Türkiye Yüzyılı olarak nitelediğimiz yeni döneme olan inancımızı yineliyoruz.
ASO Başkanı Seyit Ardıç: Nitelikli üretim ve yatırımın desteklenmesi önemli
Türkiye’nin, depremlerin etkisi, iç piyasada atılan sıkılaştırma adımları ve küresel sıkılaşma eğilimlerine rağmen pozitif bir büyüme performansı ortaya koyması önemli. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) sıkılaştırıcı para politikası uygulamalarının ekonomik aktivite üzerindeki etkisi söz konusu dönemde henüz gözlemlenmedi.
Sanayi sektörünün bir önceki çeyreğe göre daha iyi bir görünümde olması pozitif bir gelişme. Bu artışta, ekonomi yönetiminin reel sektör yatırımlarını önceleyen politikalarının olumlu etkileri ve yine depremden sonraki inşaat hamlesinin etkileri mevcuttur. Diğer taraftan, bir önceki çeyreğe göre gayrisafi sabit sermaye oluşumunun GSYH içindeki payının gerilemiş olması, ekonominin üretim tarafındaki yavaşlamaya işaret ediyor. Harcamalar bakımından değerlendirildiğinde, tüketim harcamaları bir önceki çeyreğe göre bir miktar azalmış olmakla birlikte 3’üncü çeyrekte de yüksek seyretmiştir. Büyümeye tüketimin ve ithalatın kaynaklık etmeye devam ettiğini görüyoruz. Nitelikli üretimin, yatırımların ve ihracatın desteklenmesiyle büyümenin kalitesi ve sürdürülebilirliğinde önemli kazanımlar elde edilecektir.
